Hội thánh dạy chúng ta rằng Ba Ngôi Thiên Chúa là mầu nhiệm trung tâm của đức tin Kitô giáo. Nhưng chúng ta hiểu được bao nhiêu về mầu nhiệm này? Lịch sử của tín lý này ra sao và mang ý nghĩa gì? Và liệu có thể chứng minh điều đó không?
Dưới đây là 12 điều chúng ta cần biết và chia sẻ cho người khác về mầu nhiệm này.
1. Thuật ngữ “Ba Ngôi” bắt nguồn từ đâu?
Thuật ngữ này bắt nguồn từ tiếng Latinh trinitas, có nghĩa là “ba” hay “bộ ba”. Trong tiếng Hy Lạp, từ này tương đương với triados.
2. Từ này lần đầu tiên được sử dụng khi nào?
Tư liệu sớm nhất hiện còn lưu giữ về việc sử dụng thuật ngữ này (dù có thể các tài liệu trước đó đã dùng nhưng thất lạc) là vào khoảng năm 170 sau Công nguyên, bởi Thêôphilô thành Antiôkia, người đã viết:
“Cũng vậy, ba ngày trước khi có các thiên thể là hình bóng của Ba Ngôi [Τριάδος] – Thiên Chúa, Ngôi Lời, và Sự Khôn Ngoan của Người. Và ngày thứ tư là hình ảnh của con người, kẻ cần đến ánh sáng, để rồi ở đó có Thiên Chúa, Ngôi Lời, Sự Khôn Ngoan và con người” (Gửi Autolycus, 2:15).
3. Khái niệm Ba Ngôi là gì?
Sách Toát yếu Giáo lý của Hội thánh Công giáo trình bày mầu nhiệm này như sau:
“Hội thánh diễn tả đức tin vào Thiên Chúa Ba Ngôi khi tuyên xưng một Thiên Chúa duy nhất mà Ngài có Ba Ngôi: Cha, Con và Thánh Thần. Ba Ngôi vị thần linh chỉ là một Thiên Chúa duy nhất, vì mỗi Ngôi vị đều có trọn vẹn bản thể duy nhất và không thể phân chia của Thiên Chúa. Ba Ngôi thực sự khác nhau qua các kiểu tương quan với nhau. Chúa Cha sinh Chúa Con; Chúa Con được Chúa Cha sinh ra; Chúa Thánh Thần xuất phát từ Chúa Cha và Chúa Con.” (Số 48)
4. Ba Ngôi có phải là mầu nhiệm trung tâm của đức tin Kitô giáo không?
Đúng. Sách Toát yếu khẳng định:
“Mầu nhiệm trung tâm của đức tin và đời sống Kitô giáo là mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi chí thánh. Các Kitô hữu được Rửa tội nhân danh Cha và Con và Thánh Thần.” (Số 44)
5. Giáo hội công bố tín điều vô ngộ về Chúa Ba Ngôi khi nào?
Tín điều Ba Ngôi đã được công bố theo hai giai đoạn tại Công đồng Nicea I (năm 325) và Công đồng Constantinople I (năm 381).
Công đồng Nicea I xác định thần tính của Chúa Con và soạn phần đầu của kinh Tin Kính liên quan đến Ngôi Hai Thiên Chúa. Mục đích chính của Công đồng này là bác bỏ lạc giáo Ariô, vốn cho rằng Chúa Con là một hữu thể siêu nhiên nhưng không phải là Thiên Chúa thật.
Sau đó, Công đồng Constantinople I xác định thần tính của Chúa Thánh Thần và soạn phần kinh Tin Kính liên quan đến Chúa Thánh Thần. Công đồng này được tổ chức nhắm đến việc phản bác lạc giáo Maxêđônia (Macedonianism – được đặt tên theo nơi xuất thân của những người chủ trương học thuyết này), vốn phủ nhận thần tính của Chúa Thánh Thần. Lạc giáo này còn được gọi là Pneumatomachianism (theo tiếng Hy Lạp nghĩa là “những người chống lại Thánh Thần”).
6. Làm cách nào để chứng minh mầu nhiệm Ba Ngôi?
Mầu nhiệm Ba Ngôi chỉ có thể được chứng minh thông qua mạc khải thánh mà Chúa Giêsu Kitô mang đến cho chúng ta. Lý trí phàm trần hay chỉ dựa vào Cựu Ước đơn thuần không thể chứng minh được điều này. Sách Toát yếu Giáo lý của Hội thánh Công giáo tuyên bố:
“Thiên Chúa đã để lại những dấu vết về thực thể Ba Ngôi của Ngài trong công trình tạo dựng và trong Cựu Ước, nhưng đời sống nội tại của Ba Ngôi chí thánh vẫn là một mầu nhiệm mà lý trí thuần túy của con người không thể nào đạt đến được, và ngay cả đức tin của Ít-re-en trước khi Con Thiên Chúa nhập thể và Chúa Thánh Thần được gửi đến cũng không thể biết mầu nhiệm đó. Mầu nhiệm này đã được Ðức Giêsu Kitô mạc khải và là nguồn gốc của tất cả các mầu nhiệm khác.” (Số 45).
Mặc dù các thuật ngữ dùng để diễn đạt giáo lý Ba Ngôi cần thời gian để phát triển, chúng ta có thể chứng minh các khía cạnh khác nhau của tín lý này từ Kinh Thánh.
7. Làm thế nào để chứng minh từ Kinh Thánh rằng chỉ có một Thiên Chúa?
Cựu Ước tập trung vào việc khẳng định rằng: Chỉ có một Thiên Chúa. Chẳng hạn sách Isaia tuyên bố:
“Chính các ngươi là nhân chứng của Ta – sấm ngôn của ĐỨC CHÚA – là bề tôi Ta đã tuyển chọn, để các ngươi nhận biết và tin Ta, và hiểu rõ Ta vẫn là Ta: trước Ta, chẳng có thần nào khác được hình thành, và sau Ta cũng vậy.” (Is 43,10)
“Đức Chúa là Vua, là Đấng cứu chuộc Ít-ra-en, và là Đức Chúa các đạo binh, Người phán thế này: Ta là khởi nguyên, Ta là cùng tận; chẳng có thần nào hết, ngoại trừ Ta.” (Is 44,6)
8. Làm thế nào để chứng minh rằng Chúa Cha là Thiên Chúa?
Chúa Cha được tuyên xưng là Thiên Chúa nhiều lần trong Tân Ước. Chẳng hạn, thánh Phaolô tuyên bố:
“Chúc tụng Thiên Chúa là Thân Phụ Đức Giê-su Ki-tô, Chúa chúng ta. Người là Cha giàu lòng từ bi lân ái, và là Thiên Chúa hằng sẵn sàng nâng đỡ ủi an.” (2 Cr 1,3)
“Chỉ có… một Thiên Chúa, Cha của mọi người, Đấng ngự trên mọi người, qua mọi người và trong mọi người.” (Ep 4,4-6)
9. Làm thế nào để chứng minh rằng Chúa Con là Thiên Chúa?
Sự khẳng định rằng Chúa Con là Thiên Chúa được tìm thấy ở nhiều đoạn văn trong Tân Ước, bao gồm phần mở đầu của Tin Mừng theo thánh Gioan:
“Lúc khởi đầu đã có Ngôi Lời. Ngôi Lời vẫn hướng về Thiên Chúa, và Ngôi Lời là Thiên Chúa. … Ngôi Lời đã trở nên người phàm và cư ngụ giữa chúng ta. Chúng tôi đã được nhìn thấy vinh quang của Người, vinh quang mà Chúa Cha ban cho Người, là Con Một đầy tràn ân sủng và sự thật.” (Ga 1,1,14).
Và sau đó là:
“Rồi Người bảo ông Tô-ma: ‘Đặt ngón tay vào đây, và hãy nhìn xem tay Thầy. Đưa tay ra mà đặt vào cạnh sườn Thầy. Đừng cứng lòng nữa, nhưng hãy tin.’ Ông Tô-ma thưa Người: ‘Lạy Chúa của con, lạy Thiên Chúa của con!’” (Ga 20,27-28).
10. Làm thế nào để chứng minh rằng Chúa Thánh Thần là Thiên Chúa?
Trong sách Công vụ Tông đồ, Chúa Thánh Thần được mô tả như một Ngôi Vị thần linh, Đấng có khả năng phán dạy nhưng cũng là đối tượng bị lừa dối.
“Một hôm, đang khi họ làm việc thờ phượng Chúa và ăn chay, thì Thánh Thần phán bảo: ‘Hãy dành riêng Ba-na-ba và Sao-lô cho Ta, để lo công việc Ta đã kêu gọi hai người ấy làm.’” (Cv 13,2).
“Ông Phê-rô mới nói: ‘Anh Kha-na-ni-a, sao anh lại để Xa-tan xâm chiếm lòng anh, khiến anh lừa dối Thánh Thần, mà giữ lại một phần giá thửa đất?… Anh đã không lừa dối người phàm, mà lừa dối Thiên Chúa.’” (Cv 5,3-4)
11. Làm thế nào để chứng minh rằng Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần là các Ngôi Vị riêng biệt?
Sự khác biệt giữa các Ngôi Vị có thể được chứng minh, chẳng hạn, qua việc Chúa Giêsu trò chuyện với Chúa Cha. Điều này không hợp lý nếu cả hai là một và cùng một Ngôi Vị.
“Vào lúc ấy, Đức Giê-su cất tiếng nói: ‘Lạy Cha là Chúa Tể trời đất, con xin ngợi khen Cha, vì Cha đã giấu không cho bậc khôn ngoan thông thái biết những điều này, nhưng lại mặc khải cho những người bé mọn. Vâng, lạy Cha, vì đó là điều đẹp ý Cha.’” (Mt 11,25-26)
Việc Chúa Giêsu không phải là cùng một Ngôi Vị với Chúa Thánh Thần được tỏ lộ khi Chúa Giêsu – Đấng đã đảm nhận vai trò Đấng Bảo Trợ (tiếng Hy Lạp, “Parakletos”) của các môn đệ – nói rằng Ngài sẽ cầu xin Chúa Cha, và Chúa Cha sẽ ban “một Đấng Bảo Trợ khác,” tức là Chúa Thánh Thần. Điều này cho thấy sự khác biệt của cả ba Ngôi Vị: Chúa Giêsu cầu nguyện, Chúa Cha sai phái, và Chúa Thánh Thần ngự đến:
“Thầy sẽ xin Chúa Cha và Người sẽ ban cho anh em một Đấng Bảo Trợ khác đến ở với anh em luôn mãi. Đó là Thần Khí sự thật, Đấng mà thế gian không thể đón nhận, vì thế gian không thấy và cũng chẳng biết Người. Còn anh em biết Người, vì Người luôn ở giữa anh em và ở trong anh em.” (Ga 14,16-17)
12. Làm thế nào để chứng minh rằng Chúa Con được sinh ra từ Chúa Cha và Chúa Thánh Thần phát xuất từ Chúa Cha và Chúa Con?
Việc Chúa Con nhiệm sinh từ Chúa Cha được biểu thị qua danh xưng của các Ngôi Vị này. Con được sinh ra từ Cha. Ngôi Hai trong Ba Ngôi không thể là Con nếu không được sinh ra từ Ngôi thứ nhất là Cha.
Việc Chúa Thánh Thần nhiệm xuất từ Chúa Cha và Chúa Con được phản ánh trong một lời tuyên bố khác của Đức Giêsu:
“Khi Đấng Bảo Trợ đến, Đấng mà Thầy sẽ sai đến với anh em từ nơi Chúa Cha, Người là Thần Khí sự thật phát xuất từ Chúa Cha, Người sẽ làm chứng về Thầy.” (Ga 15,26).
Lời này mô tả việc Chúa Thánh Thần nhiệm xuất từ Chúa Cha và Chúa Con (“Đấng mà Thầy sẽ sai đến”). Ở đây, các hoạt động bên ngoài của các Ngôi Vị Ba Ngôi phản ánh mối quan hệ qua lại giữa các Ngài. Cũng có thể nói rằng Chúa Thánh Thần nhiệm xuất từ Chúa Cha qua Chúa Con.
Theo: www.catholicnewsagency.com
Tác giả: Jimmy Akin
Chuyển ngữ: Nam Anh | CTV JESCOM – Truyền Thông Dòng Tên
Nguồn: dongten.net
