Khi con bước vào cấp hai, đó không chỉ là một cột mốc trong việc học hành, mà còn là khởi đầu của một chặng đường mới trong đời sống tâm lý và cảm xúc. Nhiều em dễ bị choáng ngợp trước môi trường học tập khác hẳn tiểu học: bài vở nhiều hơn, kỷ luật chặt chẽ hơn, trách nhiệm lớn hơn và cả những kỳ vọng thầm lặng từ người lớn mà đôi khi chính cha mẹ cũng không để ý. Tất cả những điều đó có thể trở thành nỗi lo vô hình đè nặng lên tâm hồn non trẻ, khiến con rơi vào trạng thái quá tải, bùng nổ cảm xúc mà phụ huynh không biết phải xử lý thế nào cho đúng tinh thần yêu thương và kiên nhẫn của người Kitô hữu.
Tình huống đặt ra: Có một bé gái chuẩn bị vào lớp 6 đã từng hoảng loạn đến mức bật khóc chỉ vì nghĩ đến lượng bài tập mình sẽ phải đối diện. Em năn nỉ mẹ phải hứa rằng bài vở sẽ “rất ít”. Nhưng khi mẹ không thể đưa ra lời hứa đó, cơn lo lắng của em càng trở nên dữ dội hơn. Hành động ấy không phải là nghịch ngợm hay cố tình “ăn vạ”, mà là dấu hiệu cho thấy tâm hồn con đang bị dồn nén bởi nỗi sợ và căng thẳng mà con chưa biết cách diễn tả hoặc giải tỏa.
Trong những tình huống như vậy, phản ứng tự nhiên của cha mẹ thường là vội vàng dỗ dành, trấn an hoặc giải thích mọi điều để giúp con bớt lo. Thế nhưng, đôi khi sự can thiệp quá nhanh và quá nhiều lại khiến trẻ dựa dẫm vào cảm xúc của cha mẹ thay vì học cách tự bình tĩnh, tự điều chỉnh, và đối diện với nỗi sợ của chính mình. Tình yêu thương không chỉ là ôm con vào lòng, mà còn là dành cho con đủ không gian để lớn lên, để mạnh mẽ hơn từ bên trong. Giống như Thiên Chúa luôn yêu thương con người, nhưng Ngài cũng để mỗi người tự bước đi, tự chọn lựa và tự trưởng thành.
Khi con rơi vào cơn bùng nổ cảm xúc, điều quan trọng nhất là cha mẹ giữ được sự bình tĩnh. Không tranh luận, không cố gắng thuyết phục, cũng không hỏi quá nhiều. Sự điềm tĩnh của cha mẹ chính là điểm tựa giúp con cảm thấy an toàn giữa lúc tâm trí đang hỗn loạn. Một lời nói nhẹ nhàng như: “Con vào phòng, nhìn lên Thanhd Giá treo ở tường, cầu nguyện cùng Chúa để bình tĩnh lại nhé. Khi nào sẵn sàng, con ra đây nói cho bố/mẹ biết nha!” có thể mang lại tác động lớn hơn bất kỳ lời giải thích dài dòng nào.
Việc hướng con đến một “góc bình tĩnh” không phải là hình phạt hay sự bỏ rơi, mà là tạo cho con một khoảng lặng để tự điều hòa cảm xúc của mình. Cũng giống như khi chúng ta tìm đến một góc thinh lặng trong nhà thờ để gặp Chúa, chính sự yên tĩnh đó giúp tâm hồn dần lắng lại và sáng suốt hơn. Trong khoảng lặng ấy, con sẽ có thời gian để tự sắp xếp lại những cảm xúc rối bời.
Điều khó nhất đối với cha mẹ chính là sự chờ đợi. Đừng vội bước vào ngay khi con vừa im tiếng. Hãy để con tự bước ra trước. Khi con chủ động tìm đến cha mẹ, đó là dấu hiệu cho thấy con đã vượt qua phần lớn cơn bão trong lòng và đã sẵn sàng hợp tác. Đây cũng là lúc cha mẹ có thể bắt đầu đồng hành với con một cách nhẹ nhàng nhất.
Khi con đã bình tĩnh trở lại, hãy bắt đầu bằng sự kết nối và biết ơn: “Cảm ơn con vì đã ra đây. Con thấy đỡ hơn chưa? Mình cùng tìm cách nhé.” Đừng vội đưa ra lời khuyên ngay lập tức. Hãy để con tự suy nghĩ về điều mình lo lắng, tự khám phá vấn đề và tự đề xuất hướng giải quyết. Chỉ khi con tự lập kế hoạch và tự chịu trách nhiệm cho giải pháp của mình, con mới thực sự trưởng thành.
Nếu con vẫn chưa sẵn sàng nói chuyện, hãy nhẹ nhàng cho con biết rằng cha mẹ luôn ở đó khi con cần. Tình yêu trong gia đình Kitô hữu luôn kiên nhẫn, tôn trọng và đồng hành; không ép buộc, không vội vã.
Nuôi dạy con trong giai đoạn tiền dậy thì thật sự là một thử thách. Nhưng Chúa luôn ban ơn đủ đầy cho những bậc cha mẹ biết yêu thương con cách khôn ngoan và dịu dàng. Nhiệm vụ của chúng ta không phải là dọn sạch mọi khó khăn trên con đường mà con sẽ đi, mà là giúp con có một tâm hồn mạnh mẽ, biết đối diện thử thách, làm chủ cảm xúc và tin tưởng vào chính mình.
Khi bạn trao cho con quyền tự chủ cảm xúc, bạn đang giúp con lớn lên không chỉ trong tâm lý, mà còn trong nhân bản, điều mà Chúa luôn mời gọi mỗi người chúng ta hướng đến.
Xin Thiên Chúa chúc lành cho những nỗ lực âm thầm của các bậc phụ huynh, để mỗi gia đình luôn là mái ấm bình an, nơi con trẻ được yêu thương, được tôn trọng và được hướng dẫn trở thành người trưởng thành theo thánh ý Chúa.
(Theo “Parenting Skills to Raise Responsible, Mature Children” của Dr. Roger K. Allen, PhD)
