Năm 2025 đánh dấu 10 năm Đức Giáo hoàng Phanxicô công bố thông điệp Laudato si’, nhấn mạnh trách nhiệm của nhân loại trong việc bảo vệ môi trường và chăm sóc ngôi nhà chung, Trái đất. Trong bối cảnh này, Vatican chuẩn bị cho một sự kiện đặc biệt: khánh thành Borgo Laudato si’ tại Castel Gandolfo – một dự án sinh thái, giáo dục và xã hội quy mô lớn, kết hợp hài hòa giữa đức tin và hành động thực tiễn. Dự án không chỉ là một khu vườn hay trung tâm đào tạo, mà còn là biểu tượng sống động về sứ mạng của Giáo hội trong thế kỷ 21, kết hợp giáo dục sinh thái, hòa nhập xã hội và phát triển bền vững.
———————–
Bối cảnh lịch sử của Castel Gandolfo
Tại Castel Gandolfo, cách Roma khoảng 25 km về phía đông nam, có các Dinh thự Giáo hoàng và những khu vườn rộng lớn nhìn ra hồ Albano. Ban đầu, khu đất này thuộc biệt thự của Hoàng đế Domitiano (81-96 sau Công Nguyên). Vào thế kỷ 17, dưới thời Giáo hoàng Urbano VIII, khu vực này được cải tạo thành nơi nghỉ hè truyền thống của các Giáo hoàng trong nhiều thế kỷ. Việc mở cửa khu dinh thự Giáo hoàng ở Castel Gandolfo cho công chúng, bắt đầu từ thời Đức Giáo hoàng Phanxicô, là một bước ngoặt lịch sử, thể hiện tinh thần chia sẻ và mở rộng sứ mạng của Giáo hội. Đức Lêô XIV tiếp nối truyền thống này, cho phép du khách tham quan vườn, trang trại và trung tâm giáo dục trong khi vẫn bảo đảm không gian riêng dành cho Giáo hoàng.
Khánh thành Borgo Laudato Si
Đức Thánh Cha Lêô XIV sẽ khánh thành Trung tâm Borgo Laudato Si’ vào thứ Sáu ngày 05 tháng 09 năm 2025. Dự án đầy tham vọng này mong muốn trở thành trung tâm toàn cầu về các nguyên tắc của thông điệp Laudato Si’ – một trong những thông điệp có sức ảnh hưởng lớn nhất của Đức Giáo hoàng Phanxicô, từ đó mà dự án lấy tên, theo lời giải thích của Đức Hồng y Fabio Baggio, Phó Tổng Thư ký Bộ Phục vụ Phát triển Con người Toàn diện và cũng là một trong những kiến trúc sư chính của sáng kiến này.
Sáng kiến đã gieo “hạt giống đầu tiên” sau cuộc khủng hoảng y tế do đại dịch COVID-19 vào đầu năm 2022. Khi ấy, Đức Giáo hoàng Phanxicô đã giao cho Cha Baggio nhiệm vụ suy nghĩ một dự án thúc đẩy giáo dục môi trường và hòa nhập xã hội dưới ánh sáng của thông điệp Laudato Si’.
“Ngài tâm sự rằng trong Laudato Si’, ngài đã dạy bằng lời, nhưng bản thân lại thích dạy bằng hành động và công trình, và mong muốn xây dựng một ví dụ cụ thể, sống động về những nguyên tắc trong văn kiện đó,” Đức Hồng y Baggio chia sẻ.
Sau nhiều tháng tham khảo ý kiến các chuyên gia thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, dự án đã được Đức Giáo hoàng Phanxicô phê chuẩn vào cuối năm 2022, và đến tháng 2 năm 2023, Trung tâm Đào tạo Cao cấp Laudato Si’chính thức được thành lập.
Sự hậu thuẫn của Đức Thánh Cha Lêô XIV
Với sự ra đi của Đức Giáo hoàng Phanxicô vào tháng Tư năm 2025, công trình rơi vào tình trạng “lửng lơ”, cho đến khi Đức Tân Giáo hoàng Lêô XIV tiếp nhận và coi đó như dự án của chính ngài. Nếu không có sự bảo trợ của tân Giáo hoàng, việc tiếp tục dự án gần như bất khả thi: “Đó là thời khắc then chốt vì chúng tôi cần nhiều giấy phép để tiến triển, và tôi đã tận dụng cơ hội để trình bày dự án với ngài,” Đức Hồng y Baggio cho biết. Đức Lêô XIV thậm chí còn nói rằng đừng gián đoạn công trình cải tạo trong thời gian ngài lưu trú tại Villa Barberini ở Castel Gandolfo, khi ấy vẫn chưa mở cửa cho công chúng.
Trong những tháng đầu triều đại Giáo hoàng, Đức Thánh Cha đã thể hiện sự ủng hộ trực tiếp qua nhiều chuyến thăm chính thức. Giờ đây, với lễ khánh thành trọng thể, kèm theo một buổi hòa nhạc của Andrea Bocelli, ngài sẽ dành sự hậu thuẫn dứt khoát cho dự án.
Trong chuyến thăm này, ngài cũng sẽ có dịp chào hỏi trực tiếp tất cả nhân viên của trung tâm rộng 55 héc-ta, nằm giữa những khu vườn tuyệt đẹp, đất canh tác và một trang trại chăn nuôi.
Trọng tâm của dự án là một nhà kính quy mô lớn với cấu trúc cong lấy cảm hứng từ hàng cột ở Quảng trường Thánh Phêrô. Đối diện với nhà kính là một tòa nhà gồm mười phòng học và một nhà ăn. Tại đây sẽ tổ chức các hội thảo để học hỏi, chẳng hạn như kỹ thuật canh tác hữu cơ hay nông nghiệp tái tạo.
Ngoài ra, sẽ có các chương trình giảng dạy về nông nghiệp bền vững và giáo dục môi trường dành cho nhiều đối tượng khác nhau: từ học sinh, sinh viên đại học, gia đình cho đến các nhà quản lý doanh nghiệp.
Tuy nhiên, Đức Hồng y Baggio nhấn mạnh rằng sáng kiến này vẫn đang ở giai đoạn đầu, và hiện tại các hội thảo chỉ có thể kéo dài trong một ngày do chưa đủ điều kiện để đón tiếp học viên lâu dài. Ngài cũng hy vọng rằng một khu nhà lưu trú có thể được khánh thành cho khách tham quan vào tháng Giêng tới.
Hòa nhập xã hội: hội thảo dành cho những người dễ bị tổn thương
Trung tâm Đào tạo Cao cấp Borgo Laudato Si’ cũng sẽ trở thành một trường dạy nghề được đặt trên lãnh thổ Vatican. Nơi đây sẽ tổ chức các hội thảo thực hành dạy làm vườn, trồng nho hữu cơ và thu hoạch ôliu, với các chương trình hướng đặc biệt tới những người ở trong tình trạng dễ bị tổn thương: phụ nữ là nạn nhân của bạo lực gia đình, người tị nạn, người đã cai nghiện ma túy, phụ nữ mang thai có ít điều kiện, và những cựu tù nhân đang trong tiến trình tái hòa nhập.
Dự án không chỉ nhằm mục đích giáo dục về sinh thái, mà còn tìm cách mở ra cơ hội việc làm và tái hòa nhập xã hội, tích hợp các nguyên tắc về tính bền vững, kinh tế tái tạo và chăm sóc môi trường vào đời sống hằng ngày.
Hiện tại, đã có một số dự án thí điểm dành cho các nhóm người có nguy cơ bị gạt ra bên lề xã hội, và “họ đã tìm được việc làm sau khi hoàn thành khóa đào tạo nghề đầu tiên,” theo lời Cha Manuel Dorantes, giám đốc điều hành của trung tâm.
Giáo lý khởi đi từ vẻ đẹp của công trình sáng tạo
Dù sao đi nữa, trung tâm không chỉ là một sáng kiến thuần túy về sinh thái, mà còn muốn trở thành một bài giáo lý khởi đi từ vẻ đẹp của thụ tạo.
“Khi chúng ta nói về sinh thái toàn diện, chúng ta đang nói về sự hợp tác và mối liên hệ giữa Đấng Tạo Hóa, công trình tạo dựng và con người. Chúng tôi mong rằng ai đến đây không chỉ dừng lại ở việc chiêm ngắm các khu vườn, mà còn tự hỏi: Thiên Chúa là ai, chúng ta là ai, và thế giới mà Người đã tạo dựng này là gì?” – Cha Dorantes giải thích.
Rượu vang Laudato si’ và vườn nho dành cho Đức Phanxicô
Một vườn nho mới đã được phát triển, thay thế vườn cũ, và để tưởng nhớ Đức Giáo hoàng Phanxicô. Sản phẩm rượu vang dự kiến sẽ đóng chai vào năm 2029. Ngoài loại rượu vang hữu cơ Laudato Si’, được phát triển với sự cộng tác của Đại học Enology Udine (miền bắc Ý), cơ quan đã giúp xác định năm đặc tính cơ bản sẽ làm nên sự độc đáo của loại rượu này, còn có nhiều sáng kiến bền vững khác.
Chẳng hạn, sản xuất dầu ôliu hiện đạt khoảng 3.000 lít, được thu hoạch nhờ phương pháp cắt tỉa và kỹ thuật canh tác bền vững. Ngoài ra, trung tâm cũng sản xuất phô mai và sữa từ 60 con bò trong trang trại, tạo ra mật ong và các sản phẩm thảo dược. Tất cả các sản phẩm này đều được bán ngay tại trung tâm, và lợi nhuận được tái đầu tư cho việc duy trì dự án, cũng như cho các doanh nghiệp hỗ trợ những người dễ bị tổn thương đang tham gia các khóa đào tạo.
Tính bền vững và kinh tế tuần hoàn
Về phần mình, nữ tu Alessandra Smerilli, Tổng Thư ký Bộ Phục vụ Phát triển Con người Toàn diện, đồng thời là thành viên hội đồng quản trị của trung tâm, nhấn mạnh rằng dự án này muốn trở thành một hình mẫu về kinh tế tuần hoàn: “Không chỉ không tạo ra rác thải, mà còn mang lại lợi ích cho xã hội mà không lấy đi tài nguyên của nó.”
Trong số các đổi mới đáng chú ý có: Hệ thống pin năng lượng mặt trời sản xuất ra nhiều điện năng hơn mức tiêu thụ; tái chế chất thải để chuyển hóa thành phân bón; hệ thống tưới tiêu điều khiển bằng trí tuệ nhân tạo, theo các nhà phụ trách, giúp tiết kiệm tới 95% lượng nước; đồng thời đang phát triển một hệ thống thu gom nước mưa và tái sử dụng nước thải; việc sử dụng nhựa cũng bị cấm hoàn toàn.
Ngày Cầu nguyện cho Công trình Sáng tạo và triển vọng toàn cầu
Từ ngày 1/9 đến 4/10, Kitô hữu toàn cầu tham gia Ngày Thế giới Cầu nguyện cho Công trình Sáng tạo. Đây là dịp để giáo dục và lan tỏa tinh thần Laudato Si’, cũng như thúc đẩy các hành động thiết thực. Giáo hội đã thực hiện thoái vốn khỏi năng lượng hóa thạch, với hơn 370 tổ chức Công giáo trên toàn cầu đã ngừng hoặc cam kết ngừng đầu tư vào lĩnh vực này. Các giáo phận như Nantes và Grenoble ở Pháp đi đầu trong phong trào này. Bên cạnh đó, phong trào Laudato Si’ chuẩn bị cho hội nghị COP30 tại Brazil (10–21/11/2025), nhằm cất lên tiếng nói cho các nước phương Nam thường bị bỏ quên, yêu cầu các quyết định khí hậu cụ thể và công bằng.
Một thông điệp cho thế giới
Cha Manuel Dorantes kết luận: “Nếu chúng tôi – quốc gia nhỏ nhất thế giới – có thể làm được, thì các quốc gia khác với nhiều nguồn lực hơn có thể làm gì?”
Borgo Laudato si’ không chỉ là một khu vườn, mà là một mô hình sống động của giáo huấn Kitô về sinh thái toàn diện: kết hợp cầu nguyện, giáo dục, hành động thực tiễn và phát triển bền vững. Giáo Hội muốn gắn kết đức tin với hành động cụ thể, biến lời kêu gọi của Laudato Si’ thành một thực tại sống động ngay tại trung tâm Vatican, để từ đó lan tỏa khắp thế giới.
Nguồn: vatican.va
