Tháng 10: Cầu nguyện cho sự hợp tác giữa những truyền thống tôn giáo khác nhau
Có thể nói, tôn giáo mang trong mình một nghịch lý: nó có thể là nhịp cầu hoà bình, song cũng có thể bị lợi dụng để gây chia rẽ và bạo lực. Lịch sử chứng kiến cả hai mặt này. Vậy câu hỏi đặt ra là: liệu các tôn giáo có thể thật sự hợp tác để cùng xây dựng một nền văn minh tình huynh đệ, hay chúng ta chỉ dừng lại ở những khẩu hiệu đẹp? Chính trong căng thẳng này, Giáo hội Công giáo mời gọi chúng ta bước vào đối thoại, cầu nguyện và hành động.
Thánh Kinh không trực tiếp bàn về “đối thoại liên tôn” hay “hợp tác tôn giáo” theo nghĩa hiện đại, nhưng lại mở ra một viễn tượng nền tảng. Tất cả nhân loại đều được tạo dựng “theo hình ảnh Thiên Chúa” (St 1,27), nghĩa là mang phẩm giá bất khả xâm phạm và có khả năng cộng tác với nhau. Các ngôn sứ liên tục kêu gọi công lý và hoà bình vượt biên giới Israel, như lời Isaia về “muôn dân sẽ tuôn về núi của Đức Chúa” (Is 2,2). Chúa Giêsu đi xa hơn: Người chúc phúc cho “những ai xây dựng hoà bình” (Mt 5,9) và mở rộng vòng tròn tình huynh đệ đến cả Samaria, kẻ bị coi là khác biệt tôn giáo (x. Lc 10,25-37).
Công đồng Vaticanô II đã đặt nền tảng thần học cho hợp tác liên tôn. Tuyên ngôn Nostra Aetate (1965) mở ra một kỷ nguyên mới: Giáo hội nhìn nhận trong các truyền thống tôn giáo khác có “tia sáng của Chân lý” (NA 2) và mời gọi Kitô hữu tôn trọng, đối thoại, cộng tác “để cổ vũ công lý xã hội, các giá trị luân lý, hoà bình và tự do” (NA 3). Đây không chỉ là ngôn ngữ ngoại giao, mà là định hướng thần học: nếu Thần Khí Thiên Chúa hoạt động vượt ngoài ranh giới hữu hình của Giáo hội, thì việc hợp tác liên tôn chính là đáp lại công trình của Thần Khí nơi thế giới.
Các vị giáo hoàng hậu Công đồng đã cụ thể hóa đường hướng này. Thánh Gioan Phaolô II tổ chức Ngày cầu nguyện liên tôn cho hoà bình ở Assisi (1986), cho thấy việc cùng cầu nguyện, dù khác niềm tin, vẫn có thể trở thành dấu chỉ mạnh mẽ của tình huynh đệ. Đức Bênêđictô XVI nhấn mạnh chiều kích lý trí trong đối thoại, để niềm tin tôn giáo trở thành nguồn ánh sáng chứ không bị biến dạng thành cực đoan. Đức Phanxicô tiếp nối và đẩy mạnh: từ thông điệp Fratelli Tutti (2020) đến Tuyên ngôn Abu Dhabi (2019) ký với Đại Imam al-Tayyeb, ngài kiên trì khẳng định rằng “tôn giáo chân chính luôn là nguồn mạch của hoà bình, không phải bạo lực” (Abu Dhabi, Lời mở đầu). Với ngài, hợp tác liên tôn không chỉ là hội thảo hay văn kiện, nhưng phải được thể hiện trong hành động chung: bảo vệ môi trường (Laudato Sí), nâng đỡ người nghèo, và chăm lo cho di dân.
Những nỗ lực trên chứng minh rằng tôn giáo không tất yếu dẫn đến chia rẽ; trái lại, khi trung thành với căn cốt thiêng liêng, tôn giáo có thể trở thành chất xúc tác cho tình huynh đệ phổ quát. Vấn đề là: chúng ta chọn cách nào? Chúng ta có thể chọn khép kín trong sợ hãi, hoặc mở ra trong tin tưởng và tình huynh đệ. Chúng ta tin rằng lời mời gọi của Giáo hội hôm nay thật rõ ràng: hãy cầu nguyện cho nhau, cộng tác với nhau, và lan toả tinh thần hoà bình vượt qua mọi ranh giới tôn giáo. Bởi vì, chỉ khi cùng nhau, chúng ta mới có thể xây dựng một thế giới thực sự xứng đáng với hình ảnh Thiên Chúa nơi con người.
Quý độc giả thân mến,
Việc hợp tác liên tôn trong một thế giới phức tạp như hiện nay thật không dễ dàng. Nó đòi hỏi khiêm tốn, cởi mở, và can đảm. Cầu nguyện chung là bước khởi đầu, vì nó đặt chúng ta trước Đấng vượt trên mọi khác biệt, Đấng có thể biến nỗi sợ thành niềm tin và biến đối thoại thành tình huynh đệ. Nhưng cầu nguyện phải dẫn đến hành động cụ thể: cùng nhau bảo vệ sự sống, nâng đỡ những người dễ bị tổn thương, và chăm sóc ngôi nhà chung. Như vậy, hợp tác liên tôn không phải là chọn lựa chiến lược, mà là mệnh lệnh Tin Mừng: “Anh em tất cả là anh em với nhau” (Mt 23,8)
Ước mong những đề tài suy tư cùng Đức Giáo Hoàng trong tháng Mười khơi dậy trong chúng ta khát vọng chung sống hoà bình, vui tươi hợp tác với mọi người dù thuộc các truyền thống tôn giáo khác nhau, để cùng nhau chúng ta phục vụ Thiên Chúa và thăng tiến con người.
Xin trân trọng giới thiệu tới quý độc giả series các bài suy tư cùng với Đức Giáo Hoàng trong tháng Mười “cầu nguyện cho sự hợp tác giữa các truyền thống tôn giáo khác nhau. Truyền Thông Dòng Tên sẽ lần lượt đăng các bài suy tư này trên website dongten.net cũng như các nền tảng truyền thông mạng xã hội thuộc Dòng Tên Việt Nam. Kính mời quý độc giả cùng theo dõi.
Tm. Ban Biên Tập
Fx. Công Trình, S.J.
Nguồn: dongten.net
